Dieta (z języka greckiego: "styl życia") to inaczej sposób odżywiania. Często używane w stosunku do diet odchudzających.

Obecnie zalecaną przez ministerstwo zdrowia jest dieta śródziemnomorska zbudowana w kształcie piramidy, składającej się z produktów zbożowych, warzyw, owoców, ograniczonej ilości produktów zwierzęcych (mięsa, jaj), i minimalnej tłuszczy i słodyczy. Jest to dieta wysokowęglowodanowa. Dieta jest oparta na zaleceniach tzw. "Food guide pyramid", opracowanego przez Unite States Department of Agriculture i jest ona dość powszechnie uważana za zdrową przez większość ośrodków naukowych zajmujących kwestiami zdrowego odżywiania. Dieta ta jednak jest coraz bardziej krytykowana z naukowego punktu widzenia i proponuje się dokonanie dość istotnych zmian w tym modelu żywienia, w oparciu o coraz bardziej przekonujące wyniki najnowszych badań naukowych.

Pewną popularnością cieszą się też diety niskowęglowodanowe, zalecające większe spożycie tłuszczy i białek. W Polsce jest to tzw. dieta Kwaśniewskiego (zwana też przez zwolenników żywieniem optymalnym), w innych krajach popularna jest podobna. Diety te stoją jednak w ostrej sprzecznością z powszechnie akceptowanymi przez większość ośrodków naukowych zajmujących się kwestiami zdrowego odżywiania, zasadami prawidłowej diety. Np. Komitet Terapii Wydziału VI Nauk Medycznych uważa, że dieta Kwaśniewskiego jest " wybitnie szkodliwa dla zdrowia".

Dieta śródziemnomorska

Założenia:
Położenie geograficzne Grecji, Włoch, Hiszpanii i południowej Francji w rejonie Morza Śródziemnego, w ciepłym i wilgotnym klimacie, w znaczący sposób wpłynęło na nawyki żywieniowe mieszkańców tych krajów i to jak wykazały badania naukowe – z dobrym dla ich zdrowia skutkiem. Odnotowuje się tam najmniej przypadków choroby niedokrwiennej oraz zawałów serca. Średnia długość życia jest w tych okolicach najdłuższa.

Mimo to dieta śródziemnomorska nie jest wcale uboga w tłuszcze, w rzeczywistości mieszkańcy tych krajów jedzą dużo więcej tłustych potraw niż Polacy czy pozostali Europejczycy. Istnieje jednak wielka różnica w rodzaju spożywanych tłuszczów – w diecie tej ponad 3/4 kalorii, dostarczanych przez lipidy pochodzi z oliwy, zawierającej jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Tłuszczu zwierzęcego jest natomiast bardzo niewielu, poza korzystnym dla zdrowia tłuszczem rybim, dostarczającym kwasów omega-3. Naukowcy uważają, że to właśnie spożywanie nienasyconych tłuszczów, jako głównego składnika diety, jest tym czynnikiem, który oddala ryzyko zgonu z powodu różnych chorób. Nie należy się więc dziwić, że oliwa jest niekiedy nazywana eliksirem młodości". Oliwa z oliwek stanowi podstawowe źródło tłuszczu w diecie śródziemnomorskiej. Zawarte w niej jednonienasycone kwasy tłuszczowe mają działanie przeciwmiażdżycowe, dostarcza ona również ważnego antyoksydantu, jakim jest witamina E. Ostatnio stwierdzono, że oliwa z oliwek zawiera też wiele innych związków o charakterze antyoksydacyjnym. Warto nadmienić, że zbliżone do niej właściwości ma także popularny u nas olej rzepakowy bezerukowy, który zawiera większe ilości witaminy E.

Wyjątkowe miejsce w diecie śródziemnomorskiej zajmują ryby morskie i owoce morza. Produkty te są również bardzo bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także białka, np. 100 gramowy filet zaspokaja połowę dziennego zapotrzebowania organizmu na ten składnik. Jest to ponadto białko lepiej przyswajalne niż pochodzące z wołowiny, wieprzowiny czy baraniny. W rybach znajduje się też wiele wapnia i fosforu, potrzebnych do utrzymania w dobrym stanie kości. Wyjątkowo cenny jest jod – bez niego nie mogłaby funkcjonować tarczyca. Trzeba jednak wiedzieć, że jod zawierają tylko morskie gatunki ryb. Z kolei owoce morza – ostrygi, kraby, małże, krewetki – są bogatym źródłem cynku, poprawiającego pracę całego systemu nerwowego.

Dieta śródziemnomorska bazuje na dużych ilościach gotowanych i surowych warzyw oraz owoców, ponadto na pełnoziarnistym pieczywie, kaszach i makaronach. Występuje w niej dużo potraw z całymi ziarnami zbóż, orzechami i warzywami strączkowymi, które są znakomitym źródłem błonnika pokarmowego, chroniącego przed nowotworem jelita grubego. Stosunkowo niewiele je się mięs, zwłaszcza czerwonego (do 3-4 posiłków w tygodniu), przy jednoczesnym zwiększeniu spożycia ryb, głównie morskich oraz drobiu. Ponadto potrawy są często przyprawiane dużą ilością czosnku i cebuli, znanych ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych i obniżających ciśnienie krwi. Niewiele u używa się soli, za to mnóstwo przypraw, w tym bazylię, rozmaryn, oregano, tymianek, szałwię, kminek, z których wiele zawiera silne przeciwutleniacze, chroniące przed miażdżycą. W diecie śródziemnomorskiej spożywa się średnią ilość produktów mlecznych, głównie w postaci chudych twarogów i jogurtów. Dopuszcza ona picie umiarkowanych ilości wina. Przy czym naukowcy już dawno dowiedli, że najbardziej korzystne jest wino czerwone, posiadające szczególne działanie przeciwzakrzepowe i przeciwmiażdżycowe. Ponadto należy pić duże ilości wody mineralnej, najlepiej niegazowanej.

Dieta śródziemnomorska pozwala utrzymać prawidłową masę ciała, nie jest ciężkostrawna, ponieważ mięso występuje w niej w ograniczonej ilości, a ponadto obce jest jej zagęszczanie zup i sosów śmietana lub mąką. Potrawy przygotowuje się w wodzie i na parze, piecze w folii, na ruszcie oraz grilu. Należy jednak unikać smażenia w wysokich temperaturach i nigdy nie używać powtórnie tej samej oliwy. Warzywa są spożywane w postaci gotowanej oraz co jest jeszcze korzystniejsze dla zdrowia – na surowo. Sałatki podaje się jako dodatek, ale też często jako osobne danie. Często można usłyszeć opinie, że dieta śródziemnomorska, ze względu na dużą zawartość węglowodanów (np. makaronu) nie pozwala schudnąć. Nie jest jednak prawdą. Makaron z warzywami, a nawet chudą rybą czy drobiem nie tuczy. Niebezpieczny staje się dopiero w towarzystwie tłustego sosu. Stosowany w regionie Morza Śródziemnego model odżywiania jest uważany za najzdrowszy wśród diet naturalnych. Wiele badań wykazało, że dieta ta wywiera znaczący wpływ na zmniejszenie zagrożenia chorobami, powstającymi na tle wadliwego żywienia. Dieta śródziemnomorska stosowana w odpowiednich proporcjach, dostarcza wystarczających ilości energii białka, tłuszczu, wszystkich witamin i składników mineralnych oraz błonnika, choć niektórzy dietetycy zwracają uwagę, że tworzą ją produkty z mała ilością bardzo potrzebnego organizmowi kwasu foliowego i cynku. Stopniowe wprowadzenie tej diety w rodzinie, od najmłodszych lat, może stanowić istotny elementy prewencji chorób, powstających na tle wadliwego żywienia, w tym przede wszystkim choroby niedokrwiennej serca i nowotworów.

Osoby dorosłe mogą stosować dietę śródziemnomorską przez całe życie. Dostarcza ona więcej białek pochodzenia roślinnego niż zwierzęcego, co jest ze wszech miar korzystne. Dużo w niej warzyw i owoców, dzięki czemu zapewnia potrzebną ilość witamin oraz minerałów. Przygotowanie posiłków nie wymaga jakichś szczególnych zabiegów. Ten sposób odżywiania jest bardzo korzystny dla naszego zdrowia, stąd warto go propagować jako doskonałe uzupełnienie ćwiczeń fizycznych. Aby pozbyć się nadwagi, dzienny jadłospis powinien dostarczać (w 5 posiłkach) najwyżej 40 g tłuszczu i 1200 kcal.

Dieta 1000 kcal

Założenia:
Dieta jest najbardziej znana i najbardziej polecana jako skuteczny sposób odchudzania. Na początku zanim na dobre zaczniesz stosować dietę najpierw przez tydzień zapisuj wszystko co zjadasz, każdy posiłek i przekąskę. W diecie tej zaleca się zmniejszenie ilości produktów zawierających tzw. "puste kalorie" i "bomb kalorycznych", czyli duże ilości tłuszczu, słodycze, tłuste mięsa, wędliny i sery (szczególnie żółte), piwo, alkohol. Wszystko krój na cienkie plasterki – stwarza to pozory obfitości. Wyłącz ostre przyprawy, pobudzają apetyt. Jedz na małych talerzykach, oszukasz wzrok. Po każdym kęsie odkładaj kanapkę na talerzyk. Sięgnij po nią gdy będziesz mieć puste usta. Wypij szklankę wody przed posiłkiem. Jedz powoli i dokładnie przeżuwaj. Nie zjadaj czegoś tylko dlatego, że mogłoby się zmarnować. Usuwaj skórkę z drobiu. Śmietanę zastępuj kefirem lub jogurtem.

W przybliżeniu tak powinien wyglądać "rozpis" kaloryczny posiłków:

I śniadanie – 250 kcal,
II śniadanie – 100 kcal,
Obiad – 350 kcal,
Podwieczorek – 100 kcal,
Kolacja – 200 kcal

Przykład:
I śniadanie – 250 kcal:
Do wyboru
1. Bułeczkę pełnoziarnistą posmarować łyżeczką masła lub margaryny, obłożyć 2 cienkimi plasterkami gotowanej szynki oraz kilkoma plasterkami ogórka.
2. 3 dag płatków czekoladowych zalać połową opakowania jogurtu waniliowego, wkroić mandarynkę.
3. 10 dag twarożku wymieszać z łyżeczką śmietany, skropić sokiem z cytryny i posłodzić słodzikiem. Dodać pokrojone pół pomarańczy i pół jabłka oraz 10 dag malin.
4. Kromkę ciemnego tostu posmarować łyżeczką margaryny, obłożyć liściem sałaty, plasterkiem sera żółtego lub łyżeczką serka topionego. Zjeść z kiwi i marchewką lub pomidorem, papryką.
5. Kromkę chleba z pełnego przemiału posmarować łyżeczką masła i 5 dag twarożku, położyć pomidora na kanapkę.
6. Jajko roztrzepać z łyżką wody, dodać pół pęczka posiekanego koperku lub szczypiorku, doprawić solą i pieprzem. Usmażyć na łyżeczce masła. Zjeść z kromką chleba z pełnego przemiału.
7. Małą bułeczkę przekroić i posmarować łyżeczką masła oraz 2 łyżeczkami dżemu.

II śniadanie i Podwieczorek – 100 kcal:
Do wyboru
1. Kromka chleba z masłem i pomidorem.
2. Kromka chrupkiego chleba z 2 łyżeczkami twarożku i pomidorem.
3. Kromka pumpernikla z masłem i pół ogórka.
4. Filiżanka zupy pomidorowej z ryżem.
5. 100ml wywaru warzywnego z roztrzepanym jajkiem.
6. Marchewka z jabłkiem i sokiem cytrynowym.
7. 2 pomidory, 2 cebulki ze szczypiorkiem.
8. 6 cieniutkich plasterków polędwicy wieprzowej.
9. 4 cienkie plasterki mortadeli.
10. Plasterek szynki gotowanej.
11. 6 plasterków polędwicy drobiowej.
12. 10 dag serka homogenizowanego z 10 dag truskawek.
13. 10 dag sera chudego ze szczypiorkiem.
14. Szklanka maślanki z kromką chrupkiego pieczywa.
15. Mały banan.
16. Grejpfrut.
17. 2 brzoskwinie.
18. 2 jabłka.
19. 2 delicje.
20. 5 kostek czekolady.
21. 3 kulki lodów owocowych.

Obiad – 350 kcal:
Do wyboru
1. Pokroić w zapałkę 10 dag piersi z kurczaka, małą zieloną lub żółtą cukinię, marchewkę i por. Mięso obsmażyć na łyżce oleju, dodać warzywa i jeszcze 5 min. dusić. Doprawić solą, pieprzem i przyprawą chińską. Posypać tymiankiem, zjeść z kromką chleba pełnoziarnistego lub dwoma małymi ziemniakami.
2. 10-15 dag piersi z kurczaka obsypać przyprawami (Prymat Kucharek, papryka, pieprz, itp.), usmażyć na łyżeczce oliwy. Ugotować 15-20 dag warzyw (kalafiora, brokuła, fasolki szparagowej, marchewki). Zjeść z 1 ziemniakiem.
3. 15 dag piersi indyka oraz 20 dag pieczarek opłukać i pokroić. Obsmażyć na łyżce oleju. Dodać 5 dag groszku oraz łyżkę chudej śmietany. Doprawić ziołami, solą i pieprzem.
4. 10 dag mielonego mięsa wyrobić z łyżką twarożku, solą i pieprzem. Uformować małe frykadelki. Oczyścić 2 strąki papryki, obrać cebulę. Warzywa drobno pokroić. Na patelni rozgrzać łyżkę oleju. Frykadelki smażyć z warzywami.
5. Szklankę ugotowanego makaronu zmieszać z sałatką z pomidora, papryki, ogórka i 2 łyżkami twarożku.
6. Szklankę kaszy gryczanej zjeść z jajkiem sadzonym na łyżeczce oleju. Wypić do tego szklankę maślanki lub kefiru.
7. Jednego sporego ziemniaka ugotować w mundurku i pokroić. Mały kawałek czerwonej papryki pokroić w kostkę. Wymieszać 1 łyżkę octu winnego, 1 łyżeczkę oliwy, sól i pieprz. Marynatą polać warzywa. 100g fileta z morszczuka, dorsza, flądry, pstrąga lub soli usmażyć na maśle lub margarynie.

Kolacja – 200 kcal:
Do wyboru
1. Sałatka z 100g chudej wędliny, 1 cykorii, 1 ogórka kiszonego, 1 kwaśnego jabłka, 100ml jogurtu naturalnego.
2. Pierogi leniwe z chudego twarogu (150g).
3. 2 kromki pieczywa chrupkiego żytniego z masłem lub margaryną i białym serem oraz surówka z cykorii, rzodkiewek i pomidora.
4. Kromka ciemnego pieczywa z 50g chudej wędliny i sałatką z papryki, cebuli i pomidora.
5. Kromka pieczywa i sałatka z pora, ogórka kiszonego, 3 łyżek groszku konserwowego.
6. Sałatka owocowa z kiwi, grejpfruta, plastra ananasa
7. Sałatka z tuńczykiem (120g tuńczyka w sosie własnym, 2 łyżki kukurydzy, 2 łyżki ugotowanego ryżu, 2 liście kapusty pekińskiej)

Dieta Andersona

Założenia diety Andersona:
Opracował ją dietetyk z uniwersytetu w Los Angeles, Henry L. N. Anderson. Jest to również jedna z diet nie łączenia. Jej zwolennicy twierdzą, że przyczyną tycia jest nieprawidłowo zestawiony jadłospis. Trzeba jednak w niewielkim stopniu wieczorem pilnować liczby kalorii, a także przestrzegać pewnych reguł.

Od północy do 12.00 – wolno jeść tylko owoce i pić soki owocowe (wyciśnięte z owoców).

Od godz. 12.00 do 16.00 – w południe wypijamy sok warzywny. Około 30 minut później można zacząć jeść sałatki warzywne, których podstawą ma być sałata. Zakazane są wszelkie sosy, także na bazie jogurtu czy oliwy z oliwek.

Od godz. 16.00 do 20.00 – można jeść wszystko, pamiętając, że nie wolno łączyć białek z węglowodanami (np. mięsa, ryb i serów z ziemniakami, kaszą, pieczywem i makaronem). Po zjedzeniu owoców należy odczekać 30 minut do następnego posiłku. Ostatni posiłek należy zjeść przed 20.00.

Trzeba również pamiętać o następujących sprawach: jemy wówczas, gdy jesteśmy głodni, wykluczona jest kawa, herbata, alkohol, woda gazowana i kupowane soki, nie pijemy bezpośrednio przed, w trakcie i zaraz po posiłku.

Przykład diety Andersona:
Od północy do 12.00:
Sok jabłkowy, banany, dojrzałe gruszki, winogrona.

Od godz. 12.00 do 16.00:
Sok z marchwi, sałata z pomidorami i cebulą, migdały.

Od godz. 16.00 do 20.00:
Pieczone ziemniaki, zielony groszek, chude mięso z sałatą i warzywami.

Dieta Cambridge

Zawiera wszystkie elementy właściwego żywienia: wysokowartościowe białko, węglowodany, małą ilość tłuszczu, błonnik, pełny zestaw witaminowo – mineralny w dawkach odpowiadających dziennemu zapotrzebowaniu organizmu. Jest przygotowana przemysłowo. Bardzo niska wartość kaloryczna powoduje odwrócenie bilansu energetycznego z dodatniego na ujemny i spalanie nagromadzonych zapasów tłuszczowych. Należy podkreślić, że stosunkowo szybko znosi uczucie głodu i gwarantuje dobre samopoczucie. Dieta Cambridge może stanowić "wyłączne źródło odżywiania" lub może być łączona z konwencjonalnym posiłkiem. Rodzaj diety podyktowany jest stanem zdrowia. W określonych przypadkach potrzebna jest konsultacja lekarska. Średni ubytek wagi wynosi ok. 3 kg tygodniowo. Posiłki diety stanowią napoje i zupy w formie sproszkowanej, przygotowane przez rozpuszczenie ich w wodzie.

Ocena kliniczna Diety Cambridge przeprowadzona w Instytucie Żywności i Żywienia w Warszawie potwierdziła zarówno bezpieczeństwo jak i skuteczność diety. Poza spadkiem wagi odnotowano obniżenie podwyższonych wartości cholesterolu, trójglicerydów, glukozy i ciśnienia tętniczego.

Dieta Diamondów

Założenia diety Diamondów:
Dieta ta została opracowana przez Marylin i Harveya Diamondów z Instytutu Zdrowia w Santa Monica w Stanach Zjednoczonych. Jej podstawą są warzywa i owoce w różnej postaci, które dostarczają mnóstwo witamin i minerałów. Dzięki temu oprócz zrzucenia zbędnych kilogramów, można stosując dietę Diamondów poprawić wygląd skóry, paznokci i włosów. W pierwszym tygodniu stosowania kuracji można stracić nawet po 0,5 kg dziennie. W następnych tygodniach kuracji tempo chudnięcia jest wolniejsze – do 2 kg tygodniowo.

Podczas tej diety nie trzeba liczyć kalorii, należy jednak trzymać się zasady, że 60% energii dostarczanej przez pokarm ma pochodzić z węglowodanów, 30% z białka i tylko 10% z tłuszczu. Ponadto nie należy łączyć w jednym posiłku produktów wysokobiałkowych z bogatymi w skrobię (węglowodanowych). Trzeba też przestrzegać odpowiednich pór spożywania określonych produktów, tzn. węglowodany jeść na śniadanie i obiad, zaś białko na kolację. Poprawia to trawienie i przyspiesza metabolizm. Rano należy wypić szklankę świeżo wyciśniętego soku owocowego, trzeba całkowicie wyeliminować z diety cukry proste i alkohol. Codziennie powinno się zjeść co najmniej 2 porcje owoców, przy czym melony i arbuzy należy jeść przed innymi owocami i raczej unikać bananów. Pomiędzy posiłkami można pogryzać orzechy, jabłka, marchew, ananasy. Pić można tylko między posiłkami.

Przykład diety Diamondów:
Śniadanie:
Do wyboru
1. Sok ananasowy, banan, truskawki.
2. Sok pomarańczowy, melon.
3. Sok truskawkowo-jabłkowy.
4. Melon, winogrona i figi.
5. Sok pomarańczowy, owoce.
6. Sok jabłkowy, jabłko z cynamonem.
7. Sok z mandarynek, brzoskwinia.

Obiad:
Do wyboru
1. Naleśniki faszerowane sałatką z 2 filiżanek sałaty, pomidora, 1/2 filiżanki kukurydzy, 1/4 filiżanki brokułów, łyżki majonezu i soku z cytryny.
2. Tost z brokułami, sałatą i ziołami.
3. Kanapka z kalafiorem. Ćwierć ugotowanego kalafiora wymieszać z łyżeczką soku z cytryny, solą i oregano. Położyć na pełnoziarnisty chleb tostowy. Do tego pomidor i kiełki sojowe.
4. Sałatka z awokado, majonezu, musztardy, soku z cytryny doprawiona solą i pieprzem.
5. 2-3 naleśniki z mąki kukurydzianej z pokrojonym w plastry awokado.
6. Pokrojony w plastry i upieczony na grillu ziemniak, główka sałaty.
7. Siekany kotlet wołowy, chleb pełnoziarnisty z łyżką majonezu i pomidorem.

Kolacja:
Do wyboru
1. Natarta ziołami ryba upieczona na grillu, gotowane szparagi oraz fasola.
2. Makaron w sosie grzybowym.
3. Chińska zupa. Posiekaną cebulę podsmażyć na łyżeczce oleju. Dodać 250 ml wody, filiżankę kukurydzy, 2 łyżeczki bulionu w proszku, pół łyżeczki sosu sojowego, 1/4 pęczka botwiny. Doprawić imbirem i przyprawą pięć smaków. Zagotować.
4. Kurczak z koperkiem. Posiekany koperek i pół cebuli poddusić na łyżeczce masła. Dodać odrobinę soku z cytryny i 10 dag piersi z kurczaka. Dusić 20 minut.
5. Ryba w sosie cytrynowo-koperkowym.
6. Zielona zupa. Na łyżeczce masła udusić po pół posiekanej cebuli, selera naciowego, marchwi, cukini i kapusty chińskiej. Dodać 10 dag szpinaku, 15 dag fasolki, 100 ml wody i przyprawy. Gotować 10 minut. Do tego pełnoziarnisty tost.
7. Makaron z warzywami. 10 dag makaronu ugotować. Wymieszać z łyżeczką oleju Podgrzanego z łyżeczką miodu, 50 ml wody, łyżeczką bulionu w proszku, posiekanym ząbkiem czosnku i sosem sojowym. Połączyć z pokrojoną cukinią, marchewką i kapustą pekińską. Gotować 5 minut.

Dieta Gersona

Założenia diety Gersona:
Doktor medycyny Max Gerson w młodości cierpiał na silne migreny, na które nie było lekarstwa. Wówczas, gdy tytułem eksperymentu zastosował u siebie restrykcyjną dietę wykluczającą sól, tłuszcz, produkty konserwowane, wędzone, a opartą na świeżych owocach i warzywach dolegliwości migrenowe ustąpiły. Od tego czasu zaczął zalecać dietę przeciw migrenową swoim pacjentom, obserwując wyleczenie szeregu także innych chorób takich jak: gruźlica skóry, zapalenie stawów, choroby serca, cukrzyca, niewydolność nerek, choroby zwyrodnieniowe, a także nowotwory. Doktor Gerson w w Instytucie w Teksasie wyleczył swoją metodą ponad 50 osób cierpiących na różne nowotwory (często z przerzutami) takie jak czerniaki, raka: okrężnicy, kości, płuc, mózgu, prostaty, piersi, trzustki, ziarnicę, nie operacyjnego raka jajnika i inne. Założeniem metody leczenia jest istnienie przyczynowego związku między dostającymi się do organizmu m.in. wraz z dietą zanieczyszczeniami środowiskowymi – toksyny, chemikalia, leki, niektóre pokarmy, a osłabieniem funkcji układu immunologicznego. Terapia Gersona uzupełnia niedobory witamin, minerałów, enzymów i innych składników pokarmowych przez spożywanie świeżych organicznie wyhodowanych owoców, warzyw i soków.

Produkty zalecane w diecie Gersona:

Jest to podstawa leczenia w celu odtrucia organizmu. Surowce powinny pochodzić z upraw organicznych. Ilość spożywanych potraw i soków jest dowolna, możliwie największa. Niektórzy pacjenci mogą nawet żądać dodatkowych ilości w nocy. Ilość kalorii na jednostkę objętości jest mniejsza, dlatego posiłki muszą być obfitsze i częstsze.

· Owoce (banany, mandarynki, brzoskwinie, melony, czereśnie, wiśnie, morele, grejpfruty, pomarańcze, gruszki, porzeczki, jabłka, śliwki, winogrona, mango. Należy jeść surowe owoce w dużych ilościach (wykluczone są z puszek i słoików). Gruszki i śliwki uduszone są łatwiej strawne. Można też jeść owoce duszone własnym soku. Można jeść też owoce suszone łagodnym ciepłem i bez siarczynowania, jak rodzynki, brzoskwinie, daktyle, figi, morele, śliwki lub owoce mieszane – opłukać, namoczyć i udusić,

· Soki owocowe, warzywne i z zielonych części roślin. Łącznie 13 szklanek soków dziennie, co odpowiada ok. 7,5 kg surowca. Co godzinę 1 szklankę (od godziny 8 do 20). Świeże (nie z puszek ani kartoników). Wypijać natychmiast po przygotowaniu. Enzymy oksydacyjne w ciągu pół godziny tracą do 60% aktywności pod wpływem tlenu z powietrza, światła i temperatury. Polecane soki i przeciery:
– Sok pomarańczowy (jedna szklanka na śniadanie).
– Sok jabłkowo-marchwiowy – cztery szklanki dziennie.
– Sok z zielonych części roślin – cztery szklanki dziennie.
– Sok winogronowy.
– Sok grejpfrutowy.
– Sok jabłkowy.
– Sok pomidorowy.
– Surowy przecier jabłkowy – robi się na części mielącej prasy Norwalk – jako deser, między posiłkami, wieczorem, na noc.
– Gotowany przecier jabłkowy – jabłka pokrajane i oczyszczone z gniazd nasiennych zalać do 3/4 wysokości wodą (nie przykrywać wodą). Doprowadzić pod przykryciem do wrzenia, zmniejszyć ogień i chwilę pogotować na małym ogniu. Przepuścić przez ręczny młynek do potraw – skórki zostaną na nim. Może stać w nocy na stoliku przy łóżku pacjenta – dobry w biegunce, niestrawności. Gdy jabłka wczesne, kwaśne, można słodzić. Nie wolno, gdy biegunka, także miodem ani słodzikami. W biegunce nie można surowych wczesnych kwaśnych jabłek – wtedy ubiegłoroczne.
– Przecier marchwiowo – jabłkowy plus troszkę soku pomarańczowego plus troszkę rodzynek: jako II śniadanie dla dzieci – poprawia uwagę na lekcjach, stopnie, wzmacnia układ odpornościowy (mniej przeziębień).

Sposób przygotowania soków:
– Soki cytrusowe: na ręcznym lub elektrycznym wyciskaczu ze stożkiem.
– Pozostałe soki: surowiec utrzeć (zemleć na miazgę), masę włożyć na kawałek płótna (na środek), złożyć je na trzy wszerz i wzdłuż i wycisnąć przez prasę. Inny sposób: przecier zawinięty w płótno umieścić w garnku, przyłożyć krążkiem z bardzo grubej sklejki który posłuży jako „tłok" prasy, garnek oprzeć dnem o wewnętrzną framugę drzwi, krążek ze sklejki dociskać podnośnikiem samochodowym którego „stopa" będzie się opierała o przeciwległą framugę.) W sokowirówkach nie przechodzi do soku większość minerałów oraz niekorzystnie zmienia się ładunek elektryczny. Sok z sokowirówki szybko się rozwarstwia, z prasy pozostaje homogenny nawet po 2 godzinach. (Możliwe uzasadnienie: sokowirówka wyciąga sok z wodniczki zajmującej gros komórki roślinnej, cytoplazma o bardziej żelowatej konsystencji (zawierająca większość minerałów), która znajduje się na obwodzie komórki, pozostaje w odpadach). Przygotowując soki zostawić trochę miejsca na roztwór potasu.
– Sok marchwiowo – jabłkowy w równych częściach. Nie obierać jabłek. Pokrajać i usunąć gniazda nasienne. Nie skrobać marchwi, tylko umyć. Tylko sok marchwiowo – jabłkowy można w razie konieczności przechowywać przez 2-3 godzniy w termosie (nie w lodówce). Najlepsze jabłka na sok – Mc Intosh. Mogą być Greenings, Jonathan.
– Sok z zielonych części roślin. Postarać się o jak najwięcej rodzajów liści ( liście z czerwonej kapusty (2-3 liście), młode liście buraczane (ze środka, zewnętrzne mają za dużo kwasu szczawiowego), boćwina szerokoogonkowa, endywia, sałata kompasowa (skarola), sałata rzymska, nasturcja (rukiew wodna) (1/4 pęczka), sałata siewna (różne odmiany, w tym głowiasta), sałata głowiasta czerwona, kawałek zielonej papryki. Na każdą szklankę soku dodać jedno średnie jabłko,

· Jarzyny, surówki. Z pojedynczych gatunków jarzyn, np. buraków, bobu, kukurydzy (w tym zielonej), fasolki szparagowej, strąków fasoli Lima (półksiężycowatej), kalafiora, innych duszonych jarzyn. Nie mieszać różnych gatunków. Można przyprawiać sosem sałatkowym (dresingiem). Latem pacjenci wolą chłodne z pieczonym ziemniakiem. Podobnie przy braku apetytu. Starać się o jarzyny z upraw naturalnych, nie pryskane. Zjadać tylko warzywa świeżo przygotowane, wyjątkowo na jedną noc trzymane w lodówce. Dla podgrzania dodać nieco zupy lub świeżego soku pomidorowego.

Sposób przygotowania jarzyn:

Jarzyny (świeżo przygotowane i bez dodatku soli). Wszystkie z wyjątkiem grzybów, liści marchwi, liści rzodkwi i gorczycy. Garnek o grubym dnie. Gdyby był z cienkim dnem, podłożyć wkładkę. Pokrywka z szerokim wywinięciem, szczelna, lub uszczelnić papierem woskowanym. Na dno garnka dać pół rozdrobnionej cebuli i 2-3 łyżki wywaru z jarzyn (z zupy). Jak tylko się zagotuje – dusić powoli na minimalnym ogniu (inaczej się przypali) bez wody. Szybkie gotowanie na dużym ogniu powoduje pękanie komórek, minerały uwalniają się z połączeń koloidalnych i trudniej się wchłaniają. Jarzyny gotować do całkowitej (nie częściowej!) miękkości.
– Fasolkę szparagową – 45-55 min.
– Szpinak – bez wody, woda szpinakowa jest zbyt gorzka, zawiera kwas szczawiowy, drażniący jelita i wywołujący wzdęcia i należy ją potem odlać.
– Cebula plus marchew.
– Cebula plus dyniowate (bardzo dużo soku, można prawie nie dodawać wywaru jeśli zacznie się ogrzewać na małym ogniu).
– Kukurydzę – gotować na wodzie.
– Buraki – na wodzie, ze skórką.
– Kapusta czerwona – dodać 2-3 łyżki octu (lepszy kolor i smak). Biała podobnie. Kapustne można przyrządzać na różne sposoby: jako jarzynkę, jako surówkę.
– Cebula, pory i pomidory zawierają wystarczającą ilość wody. Warzywa dokładnie umyć i wyszorować, ale nie skrobać ani nie obierać ze skórki, bo ważne sole mineralne i witaminy znajdują się bezpośrednio pod skórką.

Surówki:

Bardzo ważne są następujące surowe jarzyny (drobno utarte jeśli potrzeba lub posiekane, mieszane lub pojedynczo): jabłka i marchew, seler korzeniowy, sałata (niedużo!), pomidory, cykoria, skarola (odmiana endywii), nasturcja (rukiew wodna), kalafior, rzodkiew, sałata rzymska, szalotka, szczypiorek, endywia. Surówek, podobnie jak soków, po przygotowaniu nie wolno przechowywać. Można przyprawiać dresingiem (zmieszać 2 łyżki stołowe soku z cytryny (lub octu winnego z czerwonych winogron lub jabłkowego), 2 łyżki stołowe wody, 1 łyżkę stołową brązowego cukru, małą cebulę pokrajaną w plasterki, pokrajaną zieloną paprykę, 1-2 łyżeczki sproszkowanego czosnku lub surowy czosnek wyciśnięty przez praskę, tarty chrzan (nie kupowany), dozwolone przyprawy ziołowe w niewielkiej ilości np. tymianek, majeranek),

· Specjalna zupa ("Zupa Hipokratesa"). Jeden średni seler korzeniowy (lepszy jest seler pastewny), jeśli jeszcze nie sezon, zastąpić 3-4 zewnętrznymi pędami selera naciowego (wewnętrzne pędy zużyć do surówek, sałatki ziemniaczanej), jeden średni korzeń pietruszki (o płaskich listkach, nie „kędzierzawych") lub pasternaku, dwa małe pory (lub zamiast nich – 2 małe cebule), kilka ząbków czosnku, trochę zielonej pietruszki (nie za dużo, 1/2 małego pęczka – kwasy aromatyczne i sód), 70 dag lub więcej pomidorów (zimą można bez pomidorów), 50 dag ziemniaków. Nie obierać jarzyn, wymyć, wyszorować i grubo pokrajać, zalać wodą w garnku 2-litrowym tak, aby tylko pokryła jarzyny, na dużym ogniu doprowadzić do wrzenia, zmniejszyć ogień i gotować powoli przez 2,5 – 3 godziny, po czym partiami przepuścić przez młynek do potraw, maszynkę do mięsa lub zmiksować, nie powinno pozostawać włókien. Przed przepuszczeniem przez młynek rozgnieść ubijakiem do ziemniaków. Niektórzy przepuszczają najpierw albo tylko i wyłącznie przez blender. Wtedy skórki zostają w masie. jak ktoś ma wrażliwe jelita. to lepiej przez młynek. Zupę zhomogenizować póki jest gorąca, jak najszybciej po zdjęciu z ognia. Schłodzona będzie miała niedobrą gumiastą konsystencję i smak. Można przechowywać w lodówce nie dłużej niż 2 dni, podgrzać za każdym razem żądaną ilość. Nie wkładać gorącej do lodówki, inaczej się skwasi. Dopiero po ostudzeniu do temperatury pokojowej. Podane ilości pomidorów i cebuli można zwiększać lub zmniejszać. Cebulę pokrajaną w drobną kostkę można zbrązowić najpierw na brytfance w piekarniku bez tłuszczu, zupa przybierze wtedy smak cebulowej francuskiej,

· Ziemniaki. Można dawać na obiad i kolację. Jeśli dawać tylko pieczone, bez jogurtu znudzą się po 6-8 tygodniach. Można dodawać zupę, sos pomidorowy. Aby uniknąć monotonii, podawać na różne sposoby: pieczone, gotowane w mundurkach (najlepsze wczesne), sałatka ziemniaczana (z ziemniaków gotowanych w mundurkach, zdjąć skórkę, pokrajać w plastry i póki gorące przyprawić dresingiem jak do surówek), purée (z niewielką ilością zupy), krakersy ziemniaczane (najlepsze – z odmiany żółtej. Pokrajać w plasterki 5-6 mm, rozłożyć na rusztach tostera lub w piekarniku. Muszą leżeć płasko. Piec w temperaturze ok. 177 °C. Pęcznieją, pękają, brązowieją. Na rodzinę – 6 ziemniaków. Podawać z jogurtem lub przecierem jabłkowym albo jednym i drugim),

· Płatki owsiane. Rano na śniadanie – nieco ponad 4 uncje płatków na 12 uncji zimnej wody. Doprowadzić do wrzenia, wymieszać, zmniejszyć ogień, przykryć (niecałkowicie) i powoli gotować 8-10 min. Można spożywać z (bez mleka): surowe tarte jabłka, banan, brązowy cukier lub miód, mus jabłkowy, melasa, rodzynki, duszone śliwki, brzoskwinie, morele, surowe winogrona itd. Owsianka z przecierem jabłkowym jest dobra w biegunce.

Produkty dozwolone w diecie Gersona:

· Dopuszcza się jako przekąskę jedną kromkę dziennie chleba żytniego pełnoziarnistego na zakwasie – bezsolnego (pod warunkiem spożycia zaleconych potraw, nie zamiast, przy dobrym apetycie). Dlatego nie opłaca się wypiekać samemu,

· Przyprawy. Można doprawiać do smaku bardzo małymi ilościami wyłącznie następujących przypraw: ziele angielskie, anyż, cząber, estragon, kolendra, koper ogrodowy, koper włoski, liście laurowe, majeranek, gałka muszkatołowa, rozmaryn, szafran, szałwia, szczaw, tymianek. Szczypiorek, cebula, czosnek i pietruszka można używać w większych ilościach i często poprawiają one smak. Przypraw używać oszczędnie, gdyż mogą hamować proces leczenia,

· Brązowy nieoczyszczony cukier, melasa niesiarczynowana, syrop klonowy, miód,

· Olej lniany tłoczony na zimno. Zużyć w 3 tygodnie po otwarciu butelki. Przechowywać zamknięte w lodówce. Przed otwarciem wolno przechowywać w lodówce do 3 miesięcy, w zamrażarce do 6 miesięcy. Nie gotować, nie podgrzewać. Nie dodawać np. od razu do gorących dymiących ziemniaków w mundurkach,

· Ryż brązowy lub mieszany biały z brązowym – dopuszczalny raz na tydzień.

Produkty zabronione czasowo w diecie Gersona:

Po 6-10 tygodniach można włączyć trochę jogurtu beztłuszczowego bez dodatków oraz twarogu z mleka surowego (niehomogenizowanego) odtłuszczonego.

· Jogurt odtłuszczony. W jogurcie własnej roboty z mleka pełnego niehomogenizowanego śmietana na górze oddziela się jak skórka i zostaje jogurt odtłuszczony,

· Twaróg odtłuszczony. Twaróg z mleka surowego odtłuszczonego: zamknięte opakowanie mleka trzymać 24-28 godzin w ciepłej wodzie (w garnku wypełnionym w 3/4 wodą, podgrzać żeby było tylko trochę cieplejsze niż temperatura komfortu dla palców czy dłoni, nie zagotowywać, nie przegrzewać, temperatura musi być poniżej 49 °C, wyższe temperatury niszczą enzymy znajdujące się w surowym mleku, wyłączyć, zostawić, po paru godzinach i na noc znowu podgrzać do tej samej temperatury). Po 26-30 godzinach widać oddzielenie serwatki. Przelać przez płótno (nie tak gęste jak do wyciskania soków) na sitku. Płótno do sera złożone w kilka warstw można wykorzystać do soków. Po ostygnięciu do lodówki. Zostawić trochę serwatki, żeby nie wysychało. Można podawać rozbełtany z jogurtem na sos (dresing) do sałatek, z pomidorami jako mała przekąska, do sałaty liściastej wraz z olejem lnianym.

Produkty zabronione w diecie Gersona:

· Nikotyna,

· Sól i wszystkie zamienniki soli,

· Butelkowane rafinowane,

· Puszkowane solone,

· Mrożone,

· Wędzone,

· Przetwory siarczynowane,

· Marynowane,

· Zupy w proszku,

· Alkohol,

· Biała mąka,

· Ananasy,

· Napoje gotowe ze sklepu,

· Awokado. Zbyt dużo kwasów tłuszczowych,

· Ogórki. Zbyt dużo sodu i źle łączą się z sokami (niestrawność),

· Ciastka,

· Olej, z wyjątkiem lnianego tłoczonego na zimno,

· Cukier,

· Orzechy. Zbyt dużo kwasów tłuszczowych,

· Cukierki,

· Owoce jagodowe (z wyjątkiem porzeczek). Ich kwasy aromatyczne wywołują niekorzystne reakcje,

· Czekolada,

· Ostre przyprawy (pieprz, papryka),

· Farby do włosów, trwałe ondulacje,

· Soda oczyszczona w potrawach,

· Fluor w paście do zębów, płukankach do gardła,

· Grzyby,

· Kiełki. Zawierają niekompletne aminokwasy, wywołujące toczeń (rośliny tak bronią się przed zwierzętami),

· Sól gorzka,

· Herbata,

· Warzywa strączkowe i wyroby z nich. Suche nasiona zawierają inhibitory enzymów, utrzymujące je "w stanie uśpienia". Dlatego powodują gazy. Świeża fasolka szparagowa i groszek zielony są dopuszczalne. Wyjątkowo można wrzucić do zupy garść soczewicy dla zmiany smaku, generalnie unikać,

· Kakao,

· Śmietana,

· Kawa, także rozpuszczalna (instant),

· Tłuszcz,

· Lody,

· Woda do picia,

· Zabronione są wszelkie tłuszcze zwierzęce: śmietana, masło, jogurt zawierający tłuszcz, jaja, ser z zawartością tłuszczu.

Inne zalecenia do diety Gersona:

· Naczynia. Nie używać: kuchenek mikrofalowych, szybkowarów, naczyń i sztućców aluminiowych, ani alufolii. Szczególnie soki i rozdrobnione jarzyny nie mogą się stykać z aluminium. Używać: wyrobów ze stali nierdzewnej, szkła, emaliowanych, ceramicznych,

· Wymagania co do wody: Nie pić wody (mamy wypić 13 szklanek soków). Woda rozcieńcza soki trawienne, jeśli pita razem z sokami – powoduje wzdęcia i niestrawności. Jak chce się pić w nocy – mieć herbatę z mięty w termosie (2 łyżki stołowe suszonych liści mięty na 2 szklanki wrzątku, gotować 5 minut i przecedzić. Można do smaku dodać brązowego cukru i soku z cytryny). Woda do gotowania potraw, do zupy, do wlewów – niechlorowana i niefluorowana. Fluor i chlor jako halogenki wypierają jod z tarczycy. Niedoczynność tarczycy hamuje układ immunologiczny. Filtrowanie wody metodą odwróconej osmozy usuwa tylko chlor, fluor zostaje. Jeśli woda wodociągowa jest fluorkowana, używać destylowanej. Jeśli nie, wystarczy filtr z odwróconą osmozą. Nie pływać w basenach z wodą chlorowaną (tylko z ozonowaną). Nie kąpać się w morzu (wchłanianie sodu przez skórę). Krótkie prysznice, nie moczyć się w wannach,

· Otoczenie domowe. Wyeliminować: rozpuszczalniki, aerozole, wykładziny dywanowe (mogą być dywaniki bawełniane nadające się do prania), podłogi na kleje formaldehydowe, świeże farby, insektycydy, pestycydy, farby i utleniacze do włosów oraz trwałe ondulacje, kosmetyki, dezodoranty i antyperspiranty (hamują wydalanie przez skórę). Jako przeciwpotna – dopuszczalna mieszanina po 1/3 alkoholu, octu i wody. W razie potów nocnych zwiększyć detoks (lewatywy plus soki). Pasta do zębów bezfluorowa w min. ilości lub lepiej przejść na 0,5% wodę utlenioną,

· Lewatywy z kawy. Niezbędny element terapii. Rozszerzają drogi żółciowe, zwiększają produkcję żółci i w ten sposób ułatwiają wydalanie z żółcią produktów rozpadu guza, zatruwających organizm. Efekt ten odkryli przed wojną prof. O. E. Meyer oraz prof. Heubner z uniwersytetu w Getyndze. Rozkurcz zwieracza Oddiego widoczny jest w endoskopii. Kafestol, substancja znajdująca się w kawie, zwiększa kilkakrotnie aktywność S-transferazy glutationowej (wątrobowego enzymu odtruwającego). Bez częstego, regularnego odtruwania pacjenci giną na śpiączkę wątrobową. Przepis: 3 średnio czubate łyżki stołowe mielonej kawy prawdziwej (nie rozpuszczalnej, nie zdekofeinizowanej) na 1 lewatywę – 1 litr wody (nie dawać więcej wody, bo wypłucze się za dużo sodu ze śluzówki jelita). Na raz przygotowuje się stężony wywar na całą dobę. Kawę wsypać ostrożnie do gotującej się wody w dużym garnku. (Nie do zimnej, bo wykipi.) Ilość wody nie ma znaczenia. Zamieszać, zmniejszyć ogień do minimalnego wrzenia. Przykryć nie całkiem szczelnie (inaczej wykipi) i zaparzać 15-20 min.. Ostudzić, przecedzić przez płótno. Przygotowany koncentrat rozlewa się po równo do zaplanowanej ilości butelek. Podając lewatywę bierze się wywar z jednej butelki i dopełnia wodą do 1 litra. Stosować w temperaturze ciała. Wszystkie lewatywy przyjmować najlepiej leżąc na prawym boku z kolanami podciągniętymi do brzucha. (Inne możliwości – w pozycji kolankowo – łokciowej albo w pozycji Trendelenburga – miednica wyżej, głowa niżej, wtedy po wpuszczeniu położyć się na prawym boku.) Wlewnik ok. 0,5 metra ponad końcówką, nie wyżej. Końcówkę posmarować wazeliną lub kremem. Wlewać powoli, inaczej jelito zareaguje kurczem. W razie dyskomfortu zamknąć kranik i odczekać, aż przejdzie. W trakcie wlewania głęboko oddychać, aby roztwór zassał się do jelita. Starać się utrzymać w sobie 10-15 min. Nie przewracać się z boku na bok. Jeśli nie ma parcia po kwadransie, wstać i poruszać się normalnie, póki parcie nie wystąpi. Jeśli nie uda się wytrzymać 10-15 min., nie szkodzi. Przy kolejnych lewatywach będzie lepiej. Do 4-6 razy na dobę, w skrajnych przypadkach przez pierwsze 2 tygodnie nawet więcej, ale trzeba równoważyć piciem soków (bo wypłukują elektrolity i inne minerały). Też odwrotnie, błędem jest tylko pić soki i nie brać lewatyw (soki wypłukują toksyny z komórek, co wyraża się bólem głowy, w razie niebrania lewatyw dochodzi do uszkodzenia wątroby z marskością włącznie). Częstotliwość lewatyw zwiększa się w razie poważnych bólów, nudności, napięcia nerwowego i depresji. Pomagają one też na kurcze, ból przedsercowy i trudności wynikające z nagłego odstawienia leków uspokajających. Lewatywy są konieczne przy braku spontanicznego wypróżnienia. ("Nie pozwól słońcu zajść bez opróżnienia jelita"). Na początku leczenia i w czasie "kryzysów" żółć zawiera zwiększone ilości toksyn, co powoduje kurcze dwunastnicy i jelita cienkiego oraz niewielki refluks żółci do żołądka z objawami nudności, a nawet wymiotami żółciowymi. Należy wtedy wypłukać żółć z żołądka dużą ilością herbaty z mięty i pacjent odczuwa ulgę.

Przykład diety Gersona:
Śniadanie:
1 szklanka soku, płatki owsiane, duszone owoce

Obiad:
Surówka,1 szklanka ciepłej zupy, 1 szklanka soku, duży pieczony ziemniak, jarzyny gotowane. Deser: duszone lub surowe owoce (Na jednym talerzu można podać np. sałatkę ziemniaczaną, buraki z musem jabłkowym na ciepło, marchew z jabłkiem na surowo).

Kolacja:
Surówka, 1 szklanka ciepłej zupy, 1 szklanka soku, duży pieczony ziemniak, jarzyny gotowane, 2 rodzaje. Deser: surowe lub duszone owoce.

Instytut żywności i żywienia