Pochodzi z Ameryki Południowej, z wyżynnych oraz górzystych obszarów Brazylii i Paragwaju. W porównaniu z innymi owocami odkryto go późno. Najprawdopodobniej pierwszym Europejczykiem, który spróbował ananasa, był Kolumb, kiedy w 1493 roku dopłynął do Gwadelupy. Stamtąd w 1514 roku ananasy sprowadzono do Hiszpanii, a pod koniec XVI wieku stały się znane także we Włoszech, Anglii, Francji oraz na Jawie i w Indiach, gdzie – podobnie jak u nas chleb – ananas był uważany za symbol gościnności. W 1838 roku dzięki misjonarzom luterańskim pierwsza sadzonka ananasa dotarła z Indii do Australii.
W sprzyjającym klimacie krajów tropikalnych i subtropikalnych, szybko zaczęły powstawać plantacje tych owoców. Największe w państwach Afryki Południowej, w Indiach, Indonezji, Chinach, na Filipinach, Hawajach oraz na Tajwanie. Natomiast w Europie, dokąd – po długotrwałym transporcie – z zamorskich plantacji docierały owoce bardzo złej jakości, na szeroką skalę rozwinęły się uprawy pod szkłem. Od początku, tj. od XVIII wieku, prym w uprawie ananasów wiedli Anglicy i Francuzi. Pierwsza degustacja owoców wyhodowanych we francuskich szklarniach odbyła się około 1733 roku na dworze Ludwika XV. Sukcesy w uprawach szklarniowych odnotowywali na swoim koncie także Polacy. W XVIII wieku brat Stanisława Augusta, podkomorzy wielki koronny Kazimierz Poniatowski, w założonych przez siebie słynnych ogrodach Frascati, hodował również ananasy. Rocznie jego uprawy dostarczały aż pięć tysięcy sztuk tych owoców. Uprawy szklarniowe przetrwały prawie do XIX wieku i do tego czasu ananas był rarytasem dostępnym niewielu. Potem w miarę usprawniania środków transportu, zaczęto te owoce sprowadzać w coraz większych ilościach, a dziś można ananasy kupić na całym świecie o każdej porze roku. Największe plantacje istnieją na Hawajach, Filipinach, w Kalifornii, Meksyku, Brazylii oraz w Afryce. Uprawą i przetwarzaniem ananasów zajmują się wielkie międzynarodowe koncerny.
Ananasa często porównuje się do sosnowej szyszki zwieńczonej pióropuszem zielonych liści, a znani z oryginalności Anglicy nazwali go nawet po swojemu sosnowym jabłkiem (pineapple). Ten niezwykły wygląd owocu bierze się z połączenia wszystkich kwiatów jednej rośliny. Najpierw z korzeni wyrasta główny pęd z kilkoma ulistnionymi odrostami. Ma 30-125cm wysokości. Potem na szczycie tego pędu powstaje kwiatostan. Składa się średnio ze stu-stu pięćdziesięciu kwiatów, które po przekwitnięciu tracą tylko płatki, pręciki i szyjki słupków. Pozostałe części (tj. krótka szypułka, przysadka, działki kielicha i zalążnia) grubieją i zrastają się ze sobą oraz z pozostałymi częściami kwiatów sąsiednich. Rozrasta się też oś środkowa kwiatostanu. W ten sposób tworzy się owoc złożony. Ponadto na szczycie owocu wyrasta jeszcze jeden pęd, podobny do pióropusza, zwany koroną. Zewnętrzną część owocu stanowi niejadalna skóra, która w trakcie dojrzewania ananasa zmienia barwę z szarozielonej na szarozielonkawożółta. Pokryta jest regularnymi sześciokątami, tzw. oczkami, będącymi pozostałościami każdego kwiatka. Ta gruba, twarda i niejadalna powłoka kryje w sobie niezwykle soczysty, słodki (najsłodszy u podstawy) i aromatyczny miąższ. Jest on w zasadzie jadalny w całości, ale część środkowa (rdzeń) zawiera tak dużo włókien celulozowych, że przed jedzeniem trzeba ją wykroić z owocu. Można z niej jednak wycisnąć bardzo dobrej jakości sok. Wielkość „szyszek” oraz smak owocu zależą od odmiany.
Wyróżnia się czterdzieści odmian uprawnych oraz wiele dzikich. Najmniejsze owoce ważą 30 dag, największe – ponad 10 kg. Waga średniej wielkości ananasa waha się od 1,5 do 5 kg. Najczęściej owoce mają cylindryczny, stożkowaty lub eliptyczny kształt, białokremowy, żółty lub nawet pomarańczowy miąższ, bardzo słodki, słodki lub słodkokwaśny smak. Spośród odmian uprawnych najpopularniejsze to : Kajeńska, Jamajska, Królewska, Victoria, Hiszpańska Czerwona, Chińska, Cejlońska, z których pierwsze cztery są najsłodsze. Ananas jest słodki, wyjątkowo soczysty i aromatyczny, ponieważ składa się głównie z wody (średnio 86 proc.), cukrów, przede wszystkim sacharozy (średnio 10 proc., a w najsłodszych odmianach nawet do 14 proc.) oraz substancji aromatycznej, zwanej estrem metylowym kwasu masłowego. W miarę dojrzewania owocu ilość znajdującego się w nim cukru szybko wzrasta. Ponadto ananas zawiera kwasy organiczne, głównie kwas cytrynowy (ok. 1 proc.), niewielkie ilości białka, witamin i soli mineralnych. 10 dag świeżego ananasa dostarcza 51 kcal, puszkowanego w syropie – 87 kcal. Owoce konserwowane zawierają mniej witamin, z których najbardziej nietrwała jest witamina C. Szczególnie cenną dla zdrowia substancją obecną w ananasie jest mieszanina enzymów zwana bromeliną, która rozkłada związki białkowe i zwiększa kwasowość soku żołądkowego. Dzięki temu ananas polepsza trawienie i jest zalecany w schorzeniach żołądkowo-jelitowych, wątrobowych, a także przy niestrawnościach, chorobach układu sercowo-naczyniowego i nerek. W homeopatii stosuje się wyciągi z ananasa do leczenia rozstrojów nerwowych. Sok z ananasa ma także własności przeciwgorączkowe i działa orzeźwiająco, a maseczka z tego owocu usuwa czerwone przebarwienia na twarzy, powstałe pod wpływem promieniowania ultrafioletowego.
Szczęśliwcy, którzy próbowali ananasów wprost z plantacji, twierdzą, że ich smak jest zupełnie nieporównywalny ze smakiem owoców importowanych. Walory smakowe i aromatyczne ananasów są bowiem bardzo nietrwałe. Owoce te wyjątkowo szybko się psują. Aby dotarły do miejsca przeznaczenia w dobrym stanie, trzeba je zerwać co najmniej dwa-trzy tygodnie przed uzyskaniem pełni dojrzałości. Tymczasem po zerwaniu ananas już nie dojrzewa. Kupując świeże ananasy, najlepiej więc wybierać owoce sprowadzone z bliższych krajów. Dojrzałego ananasa poznaje się po tym, że liście jego pióropusza łatwo odchodzą a ciężar owocu jest większy niżby wskazywała na to objętość (z dwóch zbliżonych wielkością sztuk zawsze powinno się wybierać tę cięższą). Smak owocu także można szybko zepsuć nieumiejętnym przechowywaniem. Już w temperaturze 7 C jego miąższ brunatnieje i zaczyna pleśnieć. Dlatego ananasa nie powinno się trzymać w lodówce. Gdy nie zużyje się owocu od razu, można go przetrzymać w szczelnie zamkniętym pojemniku w lodówce w temperaturze ok. 0 C do 3 dni. Jeśli więc nie ma możliwości kupienia naprawdę dojrzałych, świeżych ananasów, lepiej użyć konserwowanych (w puszkach) w postaci plastrów zalanych słodkim syropem. Do konserwowania przeznacza się bowiem owoce najwyższej jakości, w pełni dojrzałe; gatunkowo najlepsze, cięte są w plastry, gorsze – w kostkę. Doskonałe własności smakowe ma również sok i kompot z ananasa.
W pełni dojrzałe, świeże ananasy lub dobrej jakości owoce z puszki można podać same na deser lub użyć ich do wielu potraw. Ananas jest znakomitym składnikiem sałatek (zarówno słodkich, jak i pikantnych), tart, ciast, jogurtów i innych deserów. Po zmiksowaniu dodaje się go do sorbetów i drinków. Szczególnie dobrze pasuje do Kirscha, prawdziwej niesłodzonej brandy destylowanej z miąższu oraz pestek czereśni. Ananas osłabia smak tłustych mięs (zwłaszcza wieprzowiny oraz kaczki), jest także doskonały upieczony z mięsem na grillu. Jest ważnym dodatkiem smakowym w słodko-kwaśnych daniach chińskich. Ze świeżych ananasów wyciska się sok i przygotowuje dżemy. Miąższ ananasów można również kandyzować. Na przetwory powinno się wybierać owoce w pełni dojrzałe. Ananasami można przybierać słodkie galaretki i mięsa, a skóra tych owoców może być użyta jako efektowne naczynie do sałatki owocowej.
Botanicy twierdzą, że żadna inna roślina uprawna na świecie nie potrzebuje do życia tak mało wody jak ananas. Jego długie (ok.1 m), wąskie liście są zbudowane z tkanek magazynujących wodę. Dzięki temu wyparowywuje ona z rośliny bardzo powoli, umożliwiając jej przetrwanie długotrwałych okresów suszy.
Jedna trzeci wszystkich ananasów pochodzi z Hawajów, gdzie osiągnięto mistrzostwo w uprawie tego owocu. Ananasy rozmnaża się z odrostów, będących sadzonkami. Odrywa się je od głównego pędu i kładzie na wierzchołkach starych roślin wierzchołkami do dołu, aby w miejscu oderwania dokładnie wyschły. Po upływie od jednego do czterech tygodni zbiera się je składa w cieniu, gdzie leżą jeszcze ok. 2 m-cy, choć zdarza się, że od oderwania sadzonki do jej posadzenia mija nawet 5 m-cy. Mimo to po wsadzeniu w ziemię wszystkie się ukorzeniają. Ananas może rosnąć nawet przez 40 lat, ale najlepsze plony dają rośliny trzy-pięcioletnie. Ananasy są jednymi z niewielu owoców, do których uprawy stosuje się syntetyczne substancję wzrostowe, przyspieszające zawiązywanie się kwiatostanów. Jest to niezbędne, ponieważ owoce te mają wyjątkowe wymaganie klimatyczne. Ananasy pochodzące z terenów wyżynnych i górskich nie będą owocowały, jeśli przynajmniej przez 8 m-cy średnia temperatura w nocy nie przekroczy 16-17 C. Natomiast kiedy średnia temperatura jest zbyt wysoka – owoców można się spodziewać dopiero po 3 latach, a nawet później. Tymczasem w rejonach tropikalnych, gdzie są na ogół uprawiane, gorąco jest także w nocy. W warunkach naturalnych – gdy temperatura sprzyja – ananasy mogą owocować już po 15-tu m-cach.
Jeśli z kupionego w sklepie ananasa zetnie się nieuszkodzoną koronę, wsadzi do doniczki i pielęgnuje w ciepłym i bardzo słonecznym pomieszczeniu, ananas się ukorzeni i najprawdopodobniej także wyda owoce.
Żródło: http://www-users.mat.uni.torun.pl/~que/index.html
4 comments for “Owoce egzotyczne – Ananas”