Owoce leśne wraz z grzybami i innymi jadalnymi częściami dzikich roślin stanowiły swego czasu jeden z zasadniczych składników pożywienia człowieka. Potem zastąpiono je częściowo roślinami uprawnymi. Ponieważ jednak owoce roślin dziko rosnących są bogate w witaminy, zawierają wiele cennych składników, a ponadto są wyjątkowo aromatyczne i smaczne postaram się w kilku kolejnych częściach tego cyklu je Państwu przybliżyć.
Borówka czarna (jagoda czarna, czernica)
Krzewinką do 60 cm wysoką. Liście ma jajowate, około 2 cm długie i do jednego cm szerokie, drobno piłkowane, żywozielone, jaśniejsze od spodu. Kwiaty są drobne, dzbanuszkowate, czerwonawozielone, wyrastające z kątów liści; kwitną od maja do czerwca, są owadopylne lub samopylne. Pojawienie się pierwszych kwiatów rozpoczyna porę wczesnej wiosny. Owocem jest czarna jagoda z niebieskim nalotem od pokrywającego ją wosku. Nasiona rozsiewane są przy udziale zwierząt. Borówka jest rośliną leczniczą. Owoce są bogate w witaminę C, B6, magnez oraz karotenoidy i pektyny. Jagody już od wieków znajdują zastosowanie jako lek przeciwbiegunkowy i przeciwzapalny. Ponadto zawarte w owocach karotenoidy poprawiają widzenie nocne. Doskonały owoc na wiele przydatnych przetworów.
Borówka bagienna (łochynia)
Duża krzewinka o łodydze lekko zdrewniałej, wysokości do 1 m, niekiedy mylona z borówką czarną. Różni się od niej liśćmi które są sinozileone i całobrzegie, a na zimę opadają. Kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty wiszą na krótkiej szypułce, zebrane po kilka na końcach gałązek. Korona beczułkowata, jasnoróżowa. Owoce – ciemnoniebieskie, o kwaśnym smaku, uważane za trujące. W rzeczywistości wywołują tylko mdłości, jeśli zje się ich za dużo. Rośnie głównie na bagnach i w lasach bagiennych w górach. Wymaga gleby bardzo wilgotnej, z surową próchnicą. W Polsce pospolitsza na nizinach niż w górach. Przeznaczana na wino i drzemy.
Borówka brusznica (borówka czerwona)
Brusznica zwana jest również borówką czerwoną, ze względu na barwę czerwonych jagód lub niekiedy borówką wiecznie zieloną, ponieważ jej skórzaste liście nie opadają na zimę. Osiąga wysokość od 5 do 40 cm. Znana jest jako roślina obficie nektarująca i miododajna dla pszczół i trzmieli. Występuje w całej niżowej części Polski, w runie suchych i świeżych borów sosnowych, na glebach piaszczystych zasobnych w kwaśną próchnicę. Zasiedla również strefę okołobiegunową i środkowej Europy, Azji oraz Ameryki Płn. Jagody brusznicy zawierają dużo fosforanów, soli żelaza, kwasów organicznych, arbutyny- stosowanej przy stanach zapalnych. Zawarty w nich kwas benzoesowy nadaje im dużą trwałość. Brusznice są doskonałym surowcem zarówno dla przetwórstwa domowego, jak i przemysłowego. Produkuje się z nich dżemy oraz soki pitne. Można z nich wyrabiać także kompoty, konfitury i nadzienia do cukierków. Świeże jagody są cierpko-kwaśne, dlatego nie należą do owoców deserowych. Są to więc jagody zdecydowanie przemysłowe i dlatego mają duże znaczenie gospodarcze. Brusznica kwitnie od maja do lipca, owocuje w sierpniu. Jagoda jest początkowo biała, w miarę dojrzewania czerwienieje. W południowej i południowo- zachodniej części kraju zakwita po raz drugi i owocuje we wrześniu, w październiku, a niekiedy w listopadzie. Owoce z powtórnego kwitnienia są na ogół mniejsze, ale trwalsze i mocniej zabarwione.
1 comment for “Z lasu do spiżarni – 1”