Wiśnie

Drzewa wiśniowe znane były już w czasach prehistorycznych na Środkowym Wschodzie. W Europie rozpowszechnili je starożytni Rzymianie. W Polsce wiśnie uprawia się od X wieku. Rosną w umiarkowanej strefie klimatycznej na całym świecie, ale najliczniej we wschodniej Azji. W Japonii, nazywanej krainą kwitnącej wiśni, hoduje się głównie gatunki ozdobne. Ani w Japonii, ani w Chinach nie uprawia się tych znanych u nas drzew owocowych na skalę handlową. W wielu językach zachodnioeuropejskich wiśnie i czereśnie określa się tym samym słowem, do którego dodaje się przymiotnik "kwaśna" albo "słodka", w zależności od tego, o jaki owoc chodzi. Ale wiśnie i czereśnie to dwa różne gatunki owoców, choć należące do jednej rodziny.
W Polsce w stanie naturalnym rosną dwa gatunki wiśni: karłowa (Prunus fruticosa, Cerasus fruticosa), zwana również wisienką stepową, rosnąca na wyżynach południowych, prawnie chroniona, oraz ptasia (Prunus avium, Cerasus avium), nazywana popularnie czereśnią (czereśnia ptasia) lub trześnią, duże drzewo występujące w lasach liściastych i mieszanych, głównie na południu Polski.
Wiśnie zostały wyselekcjonowane spośród drzew Prunus cerasus (znanego także jako P.acida), rosnących dziko na wybrzeżach Morza Kaspijskiego i Czarnego. Należą do rodziny Różowatych (Rosaceae). Wiśnie dzieli się na wiśnie właściwe i czerechy. Wiśnie właściwe są krzyżówką wiśni karłowej z czereśnią.
Wśród wiśni wyodrębnia się sokówki i szklanki. Sokówki są ciemnoczerwone, niekiedy prawie czarne, i mają ciemny, barwiący sok. Szklanki są koloru jasnoczerwonego, mają jasny, nie brudzący sok. W zależności od odmiany wiśnie mogą być albo słodkie, albo kwaśne jak czereśnie.
Wiśnie spożywa się przede wszystkim w postaci przetworzonej. Robi się z nich soki, kompoty, galaretki, konfitury, a także nalewki i brandy. W południowo-wschodniej Europie uprawia się specjalną odmianę owoców, których używa się do wyrobów likierów maraskino. Wiśnie można również kandyzować. Na przetwory lepsze są sokówki, natomiast do ciast i deserów – szklanki. W Europie, gdzie z wiśni robi się głównie soki i dżemy, uprawia się przede wszystkim sokówki, natomiast w Ameryce, gdzie wiśnie najczęściej dodawane są do ciast, przeważa uprawa szklanek.
Wszystkie wiśnie, i kwaśne, i słodkie, zawierają dużo witaminy A, a także witaminę C, cukry, kwasy organiczne i pektyny.
Owoce wiśni charakteryzuje wysoka zawartość witaminy A.
Najgroźniejszymi chorobami występującymi u wiśni są: drobna plamistość liści, brunatna zgnilizna drzew pestkowych i rak bakteryjny. Dlatego też do sadów z ograniczoną ochroną nie poleca się cenionej odmiany Łutówka, która jest wrażliwa na drobną plamistość liści, ale w zależności od warunków można zastąpić ją innymi wartościowymi odmianami. W rejonach chłodnych i wilgotnych nie należy sadzić odmian takich jak Nefris czy Wanda ze względu na zagrożenie rakiem bakteryjnym.
Do najbardziej znanych odmian należą:
– wczesne: książęce, wczesne z Prin,
– średnio wczesne: goryczka królewska, szklanka polska, ideał,
– późne: lubka, łutówka, włodzimirska, wołyńska.
Ze względu na przydatność przetwórczą wiśnie dzieli się na sokowe i kompotowe.
Owoce wiśni są przeznaczone do: spożycia w stanie świeżym, mrożenia i przetwórstwa.