Składniki mineralne stanowią wprawdzie zaledwie 4 proc. tkanek organizmu ludzkiego, trudno jednak przecenić ich znaczenie. Stanowią materiał budulcowy tkanek ciała ludzkiego, wchodzą w skład niektórych enzymów ustrojowych, regulują procesy przemiany materii, odpowiadają za utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi, równowagi kwasowo–zasadowej, regulują gospodarkę wodną, kontrolują procesy trawienia… Dzieli się je na dwie grupy: makro– oraz potrzebne w ilościach śladowych mikroelementy.
FOSFOR
Około 80 proc. fosforu znajduje się w kościach, zębach, nieco mniej w mięśniach i mózgu, ale praktycznie jednak nie ma komórki w ludzkim organizmie, która nie zawierałaby tego pierwiastka. Prawidłowa dieta codzienna dostarcza go na szczęście wystarczającą ilość, stąd przypadki niedoboru fosforu zdarzają się sporadycznie. Aby był w pełni aktywny, wymaga obecności witaminy D oraz wapnia.
WAPŃ
W organizmie człowieka jest go około 1 kg. Wapń odpowiada za procesy krzepnięcia krwi oraz prawidłowe działanie układu nerwowego i mięśniowego -w tym za pracę serca. Prawie 99 proc. wapnia znajduje się w zębach i kościach. Jego niedobór prowadzi do rozmiękania kości, próchnicy zębów i krzywicy. Niedobór tego pierwiastka można uzupełnić, wprowadzając do diety większe ilości mleka, serów, jaj. Znaczne ilości wapnia zawiera m. in. szpinak, buraki, i rabarbar (ale tu uwaga: kwas szczawiowy -zawarty w szczawiu, szpinaku i rabarbarze oraz kwas fitynowy w produktach zbożowych i strączkowych -utrudnia wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, ułatwia je natomiast witamina D. Trzeba o tym pamiętać przy układaniu diety). Dziennie organizm człowieka potrzebuje około jednego grama wapnia -co stanowi równowartość 1/2 litra mleka, lub 1/2 jaja czy 50 g sera.Nadmiar wapnia w pożywieniu może powodować zaparcia i zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych.
MAGNEZ
Jest go w ciele człowieka około 25 gramów. Wchodzi on w skład kości zębów i mięśni. Wpływa na przemiany węglowodanów, wapnia, fosforu, potasu i witaminy C, syntezę białek ustrojowych oraz na czynność układu nerwowego i mięśniowego. Jest antagonistą wapnia. Dorosły potrzebuje od 250 do 350 mg magnezu. Głównym jego źródłem w naszym pożywieniu są rośliny strączkowe, grubo mielone produkty zbożowe, warzywa zielone, podroby, orzechy, morele, figi, banany oraz kakao. Jego niedobór może powodować zaburzenia rytmu serca, migreny, zwiększa u kobiet dolegliwości związane z napięciem przedmiesiączkowym. Nadmiar magnezu natomiast wywołuje biegunkę.
POTAS I SÓD
Pierwiastki te zawiadują gospodarką wodną organizmu -sód zatrzymuje wodę, zaś potas zwiększa jej wydalanie -poza tym wpływają one na równowagę kwasowozasadową i utrzymują właściwe ciśnienie osmotyczne. Potas występuje powszechnie w większości produktów spożywczych, w roślinach strączkowych, orzechach, warzywach i owocach, zaś sód zwłaszcza w żółtym serze, drobiu, rybach, pieczywie i oczywiście w soli kuchennej. Dzienne zapotrzebowanie na sód wynosi około 10 –15 g, przy dużym wysiłku do 20 g.
ŻELAZO
Niezbędne jest do budowy krwinek czerwonych -hemoglobina, barwnika mięśni -mioglobina, do wytwarzania niektórych enzymów, oraz do transportu tlenu w organizmie, jak też i oddychania komórkowego. Organizm gromadzi jego zapasy w wątrobie, nerkach, śledzionie i szpiku. Dzienne zapotrzebowanie to 15 mg żelaza. Dobrym jego źródłem są żółtka jaj, wątroba, mięso, płucka, cynadry oraz kaszanka, czarny salceson i czernina. Również ciemne pieczywo, grube kasze, nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce to cenne źródła tego pierwiastka. Witamina C ułatwia wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego, natomiast produkty mleczne (a konkretnie kazeina) utrudniają.
CHROM
Wpływa – poprzez pobudzanie aktywności komórek beta trzustki – na produkcję insuliny, a więc aktywnie uczestniczy w przemianach węglowodanów i stąd jego znaczenie w profilaktyce i leczeniu cukrzycy. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi dla dorosłych (w zależności od źródeł) 50 do 200 mcg. Pokarmy pozwalające uzupełnić niedobory chromu to drożdże piwne, brokuły, sok winogronowy, mięso indycze i owoce morza.
CYNK
Wchodzi w skład aż 59 proc. enzymów, jest niezbędny do syntezy białek oraz kwasów nukleinowych. Przyspiesza gojenie się ran. Niedobór powoduje zaburzenia smaku i węchu. Ma istotne znaczenie – co ucieszy głównie mężczyzn – przy profilaktyce przerostu gruczołu krokowego. Dziennie człowiek potrzebuje około 12 mcg cynku.. Znaczącym źródłem cynku są mięso zwierząt, ryby, ostrygi, jaja, drożdże piwne, warzywa i ziarna zbóż.
FLUOR
Wchodzi w skład tkanki kostnej i szkliwa zębów. Jego niedobór prowadzi do próchnicy. Nadmiar fluoru powoduje fluorzycę zębów, brzydko przebarwiającą i osłabiającą szkliwo, skutkuje też zaburzeniami przemiany materii. Medyczne periodyki anglosaskie podają, iż dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek waha się w granicach 1,5–4 mg. Najważniejszymi źródłami fluoru są herbata, ryby morskie i rośliny kapustne. Fluor wchodzi w skład większości past do zębów, dlatego jeśli woda pitna z której korzystamy jest fluoryzowana, należy takie pasty stosować z umiarem.
JOD
Jest niezbędny dla prawidłowego działania tarczycy – gruczołu regulującego przemianę materii i funkcje układu nerwowego organizmu człowieka. Niedobór powoduje występowanie wola i niedoczynności tarczycy. Dzienna dawka jodu dla dorosłych to 150 mcg, kobiety w ciąży potrzebują go 175 mcg, zaś matki karmiące aż 200 mcg. Jod występuje w wodzie, powietrzu (zwłaszcza w okolicach nadmorskich), w glebie, a więc również w produktach roślinnych wyhodowanych na bogatym w jod podłożu. Jest także w rybach morskich, owocach morza oraz soli kamiennej. Warto więc zastąpić śnieżnobiałą sól warzoną, tą mniej atrakcyjną – bo szarą, ale za to zdrowszą.
KOBALT
Jest potrzebny do tworzenia witaminy B12. W przyrodzie występuje dość powszechnie, rzadko więc mamy do czynienia z przypadkami jego niedoboru. Najwięcej kobaltu zawierają wątróbka, cynaderki i buraki.
MANGAN
Wchodzi w skład wielu enzymów, inne zaś uaktywnia. Wpływa na przemiany tłuszczów i cholesterolu oraz hormonów płciowych, reguluje pracę układu nerwowego. Dzienne zapotrzebowanie mieści się między 2,5 a 5 mg. Mangan znajduje się w ziarnach zbóż, orzechach, warzywach liściastych oraz w herbacie.
MIEDŹ
Jest niezbędna do wytwarzania krwinek czerwonych, bierze udział w tworzeniu kości. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek to 1,5 do 3 mcg. Powszechnie występuje w większości produktów spożywczych, najwięcej miedzi zawierają warzywa i owoce.
SELEN
Wchodzi w skład enzymu zawartego w erytrocytach, zapobiega hemolizie krwi, wraz z witaminą E stabilizuje błony komórkowe oraz steruje przemianami siarki w organizmie człowieka. Jako przeciwutleniacz zapobiega przedwczesnemu starzeniu się komórek. Amerykańscy uczeni ustalili, że dzienne zapotrzebowanie na selen wynosi od 50 do 100 mcg, w profilaktyce nowotworowej zaleca się jednak podawanie nawet 200 mcg dziennie. Selen zapobiegający też stłuszczeniu wątroby, znajduje się w soli kamiennej, orzechach, kukurydzy i zielonym groszku.
5 comments for “Puzle zdrowia I – mikro i makroelementy”